nature: นกปรอดหัวโล้น นกใหม่ในลาว

วันที่ 02 สิงหาคม พ.ศ. 2552 ปีที่ 32 ฉบับที่ 11467 มติชนรายวัน

นกปรอดหัวโล้น นกใหม่ในลาว

คอลัมน์ ประสานักดูนก

โดย น.สพ.ไชยันตร์ เกษรดอกบัว

ภาพประกอบ Iain Woxvold

วันนี้ขอคั่นเรื่องดูนกไต้หวันด้วยข่าวใหญ่ ข่าวดีของวงการปักษีวิทยาทั่วโลกครับ

ศตวรรษที่ 21 นี้ถือว่าเป็นเรื่องยากเย็นที่จะค้นพบนกใหม่ หรือสัตว์ป่าชนิดใหม่ เพราะความก้าวล้ำนำหน้าของเทคโนโลยีช่วยเพิ่มประสิทธิภาพการสำรวจในภูมิประเทศต่างๆ เช่น ป่าดงดิบ หรือภูเขาสูงได้ง่ายขึ้น กระนั้นก็ยังมีข่าวค้นพบสัตว์ชนิดใหม่ๆ อยู่ประปรายเป็นกระสายให้ตื่นเต้น ตื่นตูมกันบ้าง

คราวนี้เป็น "นกปรอด" (Bulbul) ชนิดใหม่ครับ บ้านของนกชนิดใหม่นี้อยู่ในบ้านใกล้เรือนเคียงของเรานี่เอง ประเทศลาว เมื่อ 4 ปีก่อน นักวิทยาศาสตร์ค้นพบหนูโบราณตัวเล็กๆ ชื่อคะเนียว (Kha-nyou) หรือ Laotian Rock Rat

"ผลงานการค้นพบครั้งนี้เกิดจากกลุ่มนักปักษีวิทยาจากมหาวิทยาลัยเมลเบิร์น ประเทศออสเตรเลีย และสมาคมอนุรักษ์สัตว์ป่า ประกอบด้วยนายเอียน วอกซ์โวลด์ วิลล์ ดักเวิร์ธ และโรเบิร์ต ทิมมินส์"

ย้อนภาพกลับไปเมื่อ 14 ปีก่อน ใน พ.ศ.2538 คุณทิมมินส์เดินตากแดดสำรวจประชากรนกในธรรมชาติท่ามกลางเขาหินปูนของแนวเทือกเขาคำม่วน บังเอิญพบนกปรอดแปลกๆ กลุ่มหนึ่งที่ส่วนหัวไม่มีขนปกคลุม หรือเรียกแบบบ้านๆ ว่า "หัวโล้น" น่ะแหละ ทำเอาคนสำรวจงงเป็นไก่ตาแตก เพราะรูปลักษณ์พิลึกพิลั่นแบบนั้นไม่เข้ากับนกปรอดชนิดไหนในอุษาคเนย์แม้แต่น้อย รายงานชิ้นนั้นจึงถูกพับเก็บเข้าลิ้นชักไปตามระเบียบ เพราะข้อมูลไม่เพียงพอ อาจจะเป็นนกตัวแปลกๆ ผิดปกติเฉพาะตัวก็ได้ใครจะไปรู้

ต่อมาใน พ.ศ.2551 คุณวอกซ์โวลด์และคุณดักเวิร์ธสำรวจนกอีกครั้งในภูมิประเทศเขาหินปูน ชื่อว่า ""ผาหล่ม"" ที่เมืองวิลาบุรี แขวงสะหวันนะเขตหรือแผลงแบบไทยๆ ว่าสุวรรณเขต ครั้งนี้พบนกปรอดปริศนาอีกหลายครั้ง ส่วนใหญ่พบตัวเดียวโดดๆ บางครั้งพบเป็นคู่ เกาะกิ่งไม้ จิกลูกไม้กินเป็นอาหาร และพบนกเฉพาะบนเขาหินปูนที่ชาวลาวท้องถิ่นเรียกว่า ""ภูหัวโล้น"" พบเห็นนกนานพอที่จะเก็บข้อมูลรายละเอียดและจับนกมาวัดสัดส่วน ถ่ายภาพและเก็บตัวอย่างที่สำคัญเพื่อเปรียบเทียบกับข้อมูลของนกปรอดชนิดอื่นๆ เพื่อจำแนกว่าเหมือนหรือต่างกันหรือไม่ อย่างไร

จากที่ต่างกันสุดขั้วก็ตรงที่ "นกปรอดปริศนานี้ไม่มีขนบนหัว ตั้งแต่หน้าผากจรดท้ายทอย ส่วนชุดขนเป็นสีน้ำตาลแกมเขียวไพล ซึ่งเป็นสีเด่นของนกปรอดในสกุล Pycnonotus" เช่นเดียวกับนกปรอดสวนในบ้านเรา

"นกปรอดชนิดใหม่ได้ชื่อว่า Bare-faced Bulbul ตามลักษณะของใบหน้าที่ล้านเลี่ยนไม่มีขนขึ้น"

แต่ที่เด็ด ชวนให้ขันในแนวคิดของนักปักษีวิทยาคนค้นพบก็ "ชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Pycnonotus hualon แปลว่านกปรอดหัวโล้น แบบตรงๆ เป้งๆ กันเลย" โดยทีมค้นพบให้เหตุผลว่า "วาบแรกของความรู้สึกที่พบนกก็ส่วนหัวของมันน่ะแหละที่ดึงดูดความสนใจ"

แถมภูมิประเทศที่นกอาศัยอยู่นั้นก็เรียกตามภาษาถิ่นว่าภูหัวโล้น เพราะเป็นเขาหินปูนที่สภาพของดินไม่อุดมสมบูรณ์ ค่อนข้างแห้งแล้ง มีต้นไม้ขึ้นประปราย มองไกลๆ เหมือนกับเป็นภูเขาหัวโล้น ไม่มีเส้นผม (หรือต้นไม้โดยนัย)

"ส่วนคำว่า Pycnonotus มีรากศัพท์มาจากภาษากรีก" (หนึ่งในสองภาษาคลาสสิคของชื่อวิทยาศาสตร์ ร่วมกับภาษาละติน) "แปลว่าส่วนหลังอัดแน่น (ด้วยขน) เพราะนกปรอดในสกุลนี้จะมีลักษณะร่วมกันนอกเหนือจากสีสันของเส้นขนที่จืดชืดด้วยสีน้ำตาลแกมไพลแล้ว ก็จะมีขนบริเวณหลังที่ขึ้นกันกระจุกตัวแน่นนั่นเอง"

จากภาพของนกจะเห็นหน้าตาค่อนข้างตลก ส่วนหัวราบเรียบปราศจากขน จะมีขนขึ้นหร็อมแหร็มเฉพาะบนกระหม่อม หนังบนใบหน้าสีชมพูมีแถบสีฟ้ารอบนัยน์ตาขับเน้นสภาพปราศจากขนบนใบหน้าให้ชัดเจนขึ้น ขนาด 19 ซม. พอๆ กับนกปรอดสวน ทั่วตัวไม่มีลวดลายอื่นใด เพียงฉาบด้วยสีน้ำตาลแกมไพล ถ้าส่องเห็นแต่ไกล ส่วนหัวโล้นนี่แหละที่โดดเด่นเป็นหมายสำคัญ

ในแวดวงดูนก ข่าวนกปรอดชนิดใหม่อาจทำให้บรรดานักดูนกที่ชอบท่องเที่ยวค้นหานกใหม่ (lifer) ดู ที่เรียกว่า lister (คำนิยมเฉพาะกลุ่มในอเมริกา) หรือ twitcher (อังกฤษ) กล้ามเนื้อกระตุกจนอยู่ไม่สุขก็เป็นได้ เพราะตำแหน่งที่พบนกห่างจากจังหวัดมุกดาหารไม่มากเลย ยังใกล้กว่าระยะทางกรุงเทพฯ-ดอยอินทนนท์ จ.เชียงใหม่ หรือกรุงเทพฯ-น้ำตกกรุงชิง จ.นครศรีธรรมราชอีกนะ (ฮา)

ส่วนจะยังมีนกเหลือให้ดูในธรรมชาติหรือไม่นั้นก็ไม่แน่นะครับ เพราะเท่าที่ทราบรสนิยมล่าและกินนกป่ายังเป็นที่นิยม (แม้ว่าน่าจะผิดกฏหมาย) ดังปรากฏให้เห็นตามตลาดสดยามเช้า เป็นที่สลดหดหู่ในหมู่ผู้นิยมธรรมชาติอย่างเราๆ เสมอมา (ไม่ฮา)

"หากจะอ้างว่าเป็นแหล่งอาหาร บริโภค หมู เห็ด เป็ด ไก่ไม่ดีกว่าหรือ ไม่ต้องเบียดเบียนสัตว์ป่า มรดกของชาติและลูกหลานของเรา "

หน้า 21

nature

วันอาทิตย์ที่ 2 สิงหาคม พ.ศ. 2552

นกปรอดหัวโล้น นกใหม่ในลาว

ไม่มีความคิดเห็น:

แสดงความคิดเห็น

เกี่ยวกับฉัน

ผู้ติดตาม

คลังบทความของบล็อก